Cztery filary obecności rodzica. - Fundacja Inkluzja

Każdy z nas – rodziców chce być przy dziecku. Tylko jak to zrobić we współczesnym świecie, kiedy wokół nic i nikt nam w tym nie pomaga? A na dodatek nasza rodzicielska codzienność wymaga by w jednej chwili na żywym organizmie praktykować kompetencje przywódcze, społeczne czy kierownicze. Warto stosować się do zasad, o których mówią cztery filary obecności rodzica.

Cztery filary obecności rodzica – geneza.

Kiedy przyjdzie nam narysować portret współczesnego rodzica, to szybko okazałoby się, że ów rodzic w tym swoim współczesnym rodzicielstwie jest przytłoczony wszędobylskimi nowoczesnymi technologiami i codzienną gonitwą, które tak niepostrzeżenie zabierają cenny czas i uwagę. To doskonała droga do tego, by w relacjach z dziećmi działać na tzw, autopilocie. Wówczas trudno o pielęgnowanie takich zachowań i postaw, które doprowadzą do prawdziwej, szczerej obecności z dzieckiem.

Marzena Jasińska – trener, dyplomowany coach, doradca rodzinny a prywatnie mama dwóch dorosłych już synów od lat wspierająca rodziców w konsultacjach indywidualnych oraz warsztatach psychoedukacyjnych w swoim tekście powołuje się na znanego amerykańskiego psychiatrę – Daniela Siegla, który wraz ze swoją współpracowniczką Tiną Bryson mówi o 4 filarach obecności rodzica. To wydaje się kluczem, który dzisiejszym rodzicom może pomóc zbudować poczucie obecności przy dziecku:

Cztery filary obecności rodzica – bezpieczeństwo

Zadaniem każdego rodzica jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa. Dzieci, które czują się bezpiecznie mogą badać świat, są pewne siebie i mają przekonanie, że nic złego je nie spotka, a nawet jeśli doświadczają czegoś dla nich niebezpiecznego, to zawsze w pobliżu jest obecny rodzic gotowy do udzielenia wsparcia i pomocy. Dzieci muszą mieć pewność, że rodzice ochronią je nie tylko w sensie fizycznym, ale i emocjonalnym, kiedy ktoś będzie chciał je zranić. Poczucie bezpieczeństwa jest koniecznym warunkiem do rozwoju bezpiecznej więzi z rodzicem.

Cztery filary obecności rodzica – dostrzeganie

Drugi filar polega na dostrzeganiu i widzeniu dziecka. Ważna jest tu obecność fizyczna, czyli wspólnie spędzony czas, zabawy, czytanie, spacery, chodzenie do kina, na łyżwy czy na rower. Budowanie relacji z dzieckiem odbywa się poprzez wspólne działanie. Jednak w tym filarze chodzi o coś więcej niż tylko fizyczną obecność, która jest oczywiście bardzo ważna. Chodzi o dostrzeżenie tego, co dzieje się w świecie wewnętrznym dziecka, o skupienie się na tym, co ono czuje, co myśli i jakie ma wspomnienia oraz przeżycia. Dziecko, które wie, że może liczyć na obecność rodzica, zarówno podczas odczuwania złości, jak i przeżywania radości, czuje, że jest dla rodzica ważne, a to z kolei wpływa na jego poczucie własnej wartości i wewnętrznej pewności.

3 filar – ukojenie

Trzeci filar to ukojenie, czyli bycie fizycznie i emocjonalnie przy dziecku w najtrudniejszych dla niego chwilach. Ukojenie nie oznacza nadmiarowego chronienia dziecka przed wszelkim dyskomfortem i roztaczaniem tzw. parasola ochronnego. Chodzi o to, żeby być przy dziecku, kiedy ono tego potrzebuje. To czasami oznacza odłożenie na bok telefonu, listy zadań do wykonania, wyłączenia telewizora czy laptopa i bycie z dzieckiem tu i teraz, aby pomóc mu wyregulować emocje i dojść do równowagi. Oczywiście, że nasze dzieci będą przeżywały różne trudne chwile, a nawet cierpienie. Ważna jest jednak, aby miały przekonanie i wiedziały, że nigdy nie będą przeżywały tego w samotności.

4 filar – połączenie

Czwarty filar to połączenie 3 pozostałych. Kiedy dziecko czuje się bezpieczne, jest zauważone, dostrzeżone i ukojone, to nabiera pewności, że jego życie i jego świat są przewidywalne. Zyskuje przekonanie, że w relacjach między ludźmi panuje miłość i że poradzi sobie z trudnościami, a jeśli nie, to poprosi o pomoc i wsparcie innych.
Wszystkie cztery filary powinny być obecne w życiu dziecka. Są one równoważne. Pozwalają mu na tworzenie bezpiecznego stylu przywiązania do rodziców, który potem wpływa na jakość jego życia i relacji ze światem.

Bezpieczna więź z uważnym i obecnym rodzicem.

Daniel Siegel bezpieczną więź porównuje do odzieży ochronnej. Noszenie jej nie zapobiegnie wypadkom, ale dzięki niej, kiedy zadzieje się coś trudnego, konsekwencje tego będą zupełnie inne.

Dzięki bezpiecznej więzi dziecko będzie:

szczęśliwe,
potrafiło lepiej dogadywać się z innymi, czyli nabywa niezbędne umiejętności społeczne,
potrafiło wspólnie rozwiązywać trudności i konflikty,
gotowe do empatii i myślenia o tym, co inni przeżywają,
potrafiło regulować swoje emocje w bezpieczny dla siebie i inny sposób,
lepiej radziło sobie w trudnych i stresujących dla niego sytuacjach,
potrafiło nawiązywać satysfakcjonujące dla siebie relacje z rówieśnikami,
miało większe poczucie sprawczości, pewności siebie oraz własnej wartości.

Cztery filary obecności – być uważnym rodzicem?

Skup swoją uważność na sobie, swoich emocjach, potrzebach. Być może pomocne będzie praktykowanie w codzienności Mindfulness i zapraszanie do tej praktyki dziecko.
Ustal, co jest dla Ciebie ważne w życiu i do czego chcesz wychować swoje dziecko, jakie chcesz, żeby ono było, jak dorośnie. Może to wymagać od Ciebie zwolnienia tempa życia. Trudno być uważnym na siebie i na dziecko, pędząc cały czas i odhaczając wykonane zadania. Aby zwolnić, trzeba ustalić priorytety – jak chcesz żyć, jak chcesz spędzać czas nie tylko z dzieckiem. Jak ma wyglądać Twój dzień?
Pamiętaj, że wielozadaniowość nie istnieje. Twój mózg jest w stanie skupić się tylko na jednej rzeczy jednocześnie. Nie będziesz w pełni obecny, kiedy spędzając z nim czas, rozmawiając z nim, będziesz zerkać na telefon. Nie myśl, że musisz odpisać na maila czy przygotować sprawozdanie. Twoja koncentracja jest ograniczona, a uważność i autentyczna obecność wymaga wybrania jednej rzeczy na raz.
Spędzaj czas z dzieckiem i całą rodziną – odłóż telefon, wyłącz telewizor, laptopa, idźcie na spacer, pograjcie w planszówki, celebrujcie wspólne posiłki.
Bądź blisko dziecka przytulaj je, dotykaj itp.

Na zakończenie

Bycie obecnym w życiu dziecka to spędzanie z nim czasu bez tak zwanych rozpraszaczy. Bez oceny, krytyki, nagradzania czy karania. To również słuchanie dziecka z uwagą, bez moralizowania i wartościowania. To raczej przyglądanie się temu, co mówi i co przeżywa z ciekawością i otwartością. Pomagaj dziecku przeżywać emocje – akceptuj je, ale też nazywaj. Twoja uważna obecność pozwala na budowanie bezpiecznej więzi, a co za tym idzie relacji. To wówczas dziecko będzie mogło w pełni wykorzystać swoje możliwości rozwojowe. Cieszyć się zdrowiem emocjonalnym i pełnym rozwojem poznawczym, społecznym i intelektualnym. Wówczas to o czym mówią cztery filary obecności rodzica stanie się codziennością.

Materiał zaczerpnięty z https://portal.librus.pl/rodzina/artykuly/uwazna-obecnosc-rola-rodzica powstał w oparciu o:
Potęga obecności. D. Siegel i T. P. Bryson. Wydawnictwo Mamania. Warszawa 2020.
Uważne rodzicielstwo. Susan Stiffelman. Wydawnictwo Galaktyka. Łódź 2017.